Nairobi (RH)-Cilmi baadhis cusub oo ay samaysay xarunta cilmi baadhista ee Pew ayaa lagu ogaaday in wadamada Saxaraha ka hooseeya ee qaaradda Afrika ay Yurub ka qaateen kaalinta wadamada ugu badan ee ay ku noolyahiin dadka Kiristaanka ah.
Sida lagu sheegay warbixinta Pew, xaaladdan ayaa ah mid ka dhalatay dhalashadii badan ee dadka aaminsan diinta ee Afrika ku nool, halka kuwa raacsan ee ku nool Yurub ay hoos u dhacayaan iyadoo lala xidhiidhiyay ka bixistooda diinta.
Si kastaba ha ahaatee, warbixinta ku saabsan Sida Muuqaalka Caalamiga ah ee Diimaha isu beddeleen 2010-kii ilaa 2020-ka, oo la sii daayay bishaan Juun 9, 2025, ayaa lagu sheegay in in diinta Islaamku tahay tan ugu kobaca badan tobankii sano ee la soo dhaafay.
Tirada Muslimiinta ayaa kor u kacday 347 milyan in ka badan dhammaan diimaha kale marka la isku daro, kor u kaca ayaana ah1.8 dhibcood, ilaa 25.6%.
Sida laga soo xigtay Pew, dadka Muslimiinta ah ayaa la saadaalinayaa inay kor u kacaan ugu yaraan 5 dhibcood Kazakhstan, Benin iyo Lubnaan, oo ay hoos u dhacaan ugu yaraan 5 dhibcood Tansaaniya iyo Cumaan.
Warbixintu waxa ay sheegtay in inkasta oo Masiixiyiintu ay sii ahaanayaan kooxda ugu badan ee diimaha adduunka, haddana dadka raacsan diintu aanay la socon heerka korodhka tirada dadka adduunka ee 2010 ilaa 2020.
Masiixiyiinta, oo ku kala yimid mad-hab kala duwan, ayaa weli ah kooxda diimeed ee ugu weyn adduunka - oo leh aqlabiyadda dhammaan gobollada marka laga reebo Asia-Pacific, Bariga Dhexe iyo Waqooyiga Afrika - laakiin "waxay hoos u dhacayaan sida qayb ka mid ah dadka adduunka, sababtoo ah waxay ka baxayaan diinta," ayaa lagu yidhi daraasadda Pew.
Daraasad hore oo Pew ayaa lagu qiyaasey in Muslimiintu ay yihiin kooxda diineed ee ugu dhalmada badan iyada oo celcelis ahaan 3.1 carruur ah dhalay 2010-2015, halka Masiixiyiintu ay dhalaan 2.7 carruur ah.
'Dadka Kiristaanka ah oo diintooda ka tagaya'
Daraasadan cusub ee Pew waxay sheegtay in iyadoo "Kiristaanka ay leeyihiin heer dhalmo oo sare... waxay luminayeen kuwa raacsan markii ay ka tageen diinta Kiristaanka oo ay noqdeen kuwo aan diin lahayn."
Waxay intaa ku dartay in Budhiistaha ay tahay kooxda kaliya ee ugu weyn ee haysata taageerayaal yar sanadkaii 2020-ka, marka loo eego toban sano ka hor.
Tirada taageerayaasha Buddhistaha adduunka ayaa hoos u dhacday 19 milyan, ilaa 324 milyan, hoos u dhaca ayaana 0.8 ilaa 4.1%.
Dhanka kale, Hinduuga waxay koreen ku dhawaad inay la siman yihiin dadka adduunka. Tirada Hinduuska ayaa kor u kacday 126 milyan, iyadoo gaartay 1.2 bilyan.
Sidoo kale, tirada Jews-ka ee adduunka ayaa kor u kacday ku dhawaad 1 milyan, oo gaadhay 14.8 milyan. Marka la eego boqolkiiba, Yuhuuddu waxay ahaayeen kooxda ugu yar ee daraasaddan, oo ka dhigan qiyaastii 0.2% dadka adduunka.
Isku soo wada duuboo, 75.8% tirade dadka adduunka ayaa loo aqoonsaday kuwo diinleh marka la eego sanadkii 2020. 24.2% soo hadhay ma haysaninin wax diin ah, taas oo ka dhigaysa kuwa aan diinta lahayn, kooxda saddexaad ee ugu badan ee daraasaddan, marka laga reebo Masiixiyiinta iyo Muslimiinta.
Masiixiyiintu waa kooxda ugu weyn diimaha adduunka
Muslimiintu waxay ahaayeen koox diimeedyada ugu kobaca badan intii u dhaxaysay 2010-kii ilaa 2020-ka.
Ku dhawaad rubuc ka mid ah dadka adduunka ayaan wax diin haysan
Afrikada Saxaraha ka hoosaysa ayaa Yurub kala wareegtay gobolka ay ugu badan yihiin Masiixiyiinta.
Tirada dadka aan diinta raacsanayn ayaa korodhay 35 waddan
Shiinaha ayaa 7 jeer ka badan dadka aan diinta haysanin marka la barbardhigo Maraykanka iyo Japan marka la isku daro.
Nederlaan, New Zealand iyo Urugwaay hadda waxay leeyihiin dad aad u badan oo aan lahayn diin.
Wadamada dhaqaalahoodu horumaray waxay u badan yihiin inay haystaan qaybo yar oo bulshada ka mid ah oo ku xidhan diinta.
Masiixiyiintu waa kooxda ugu sinnaanta badan ee loo qaybiyo adduunka
Muslimiinta ugu badan ee dunida ku nool waxa ay ka yar yihiin 50 sano jir.
Boqolkiiba 84 dadka Masiixiyiinta ahi waxay ku nool yihiin meelaha ay Masiixiyadda ugu badan tahay
Masiixiyiintu waa kooxda ugu badan diimaha adduunka.
Inkasta oo dad badan oo dunida ku nool ay weli ku dheggan yihiin diintii ay ku soo barbaareen, haddana dadka diimaha kala ku biiraya waa mid baahsan. Guud ahaana, waxaa jiray dhaq-dhaqaaq ay dadku isku bedelayaan bulsho aan xiriir la lahayn diin kasta.
Daraasaddan Xarunta Cilmi-baarista ee Pew waa tii ugu horreysay ee ka warbixisa qaababka socdaalka iyo ka bixista kooxaha diinta ee heer caalami.
Waddamo badan oo isbeddellayana waxay raaceen hab- soo jireen ag: Jiil kasta oo cusub oo dhallinyaradu ku jirto waxay leeyihiin qayb aad u badan oo aan lahayn wax diin ah, sababtoo ah iyaga oo aan lagu soo korin diin ama sababtoo ah waxay ka tageen diintii ay ku soo barbaareen.
Iyada oo adeegsanaysa sahannada 117 waddan iyo dhulal, Pew waxay falanqaysay xogta laga helay jawaab-bixiyeyaasha qaangaarka ah waxayna barbardhigtay diinta ay sheegeen in lagu soo koriyay (carruurnimo) iyo aqoonsigooda diimeed ee hadda (sida dadka waaweyn).
Xaruntu waxay adeegsatay xogta dadka waaweyn ee da'doodu u dhaxayso 18 ilaa 54 waxayna ogaatay in qof kasta oo qaangaar ah oo da'daas ah oo sheegay inuu ku biiray diin ka dib markii lagu soo koray diin aan taa ahayn, 3.2 ayaa gabi ahaanba ka tagay diinta.
Sida laga soo xigtay daraasadda, Masiixiyiintu waxay la kulmeen khasaarihii ugu badnaa ee diinta (3.1 ayaa ka tagay. Qaar badan oo Masiixiyiin ah oo diinta ka baxay, ayaan haddana haysan diimo kale.
Xigasho: BBC